Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

tarafından **gül_34** Ptsi Eyl. 21, 2009 9:08 pm

l Osmanlı devletinin kurduğu toprak düzeni ile elde ettiği kazanımlar: Köylünün yaşamı boyunca işleyebileceği toprağın sahibi olması Memuru olan sipahiye para ödemekten kurtulması. Sipahiden ve köylüden aldığı vergi ile hazineye gelir
sağlaması Sipahiye yüklediği asker yetiştirme görevi ile güçlü bir orduya sahip olması
l İttihat ve Terakki'nin önde gelen ideloğu Ziya Gökalp'tir.
l İstanbul Hükümetinin Mustafa Kemal Paşa'ya 9.ordu komutanı olarak yüklediği görevler: Yetki bölgesindeki huzurun sağlanıp sürekli kılınması Ordu ve halkın elinde bulunan silah ve cephanenin toplanması Toplanan silah ve cephanelerin güvenli depolarda korunma altına alınması Türklerin kurduğu direnme örgütlerinin ortadan kaldırılması.
l Osmanlı Hükümeti’ne yardımcı olmak amacı altında Kuvay-ı Milliye birlikleri arasında uyum sağlamak ve bu milis güçlerine asker kazandırmak gibi önemli kararların alındığı yerel nitelikli kongre Nazilli Kongresidir.
l Sivas Kongresinin sonuçları: Yurttaki dağınık ve birbirinden habersiz direniş örgütlerinin tek çatı altında toplanması Bağımsızlık düşüncesi ile bağdaşmayan manda isteklerinden vazgeçilmesi Damat Ferit Hükümeti'nin tutumuna karşı kesin cephe alınması Meclis-i Mebusan'ın toplanması için Padişah üzerinde baskı yapılmasına karar verilmesi
l Türk demokrasi yaşamına "muhalefet" kavramını yerleştiren parti İttihat ve Terakki Fırkası'dır.
l Ankara'nın Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın merkezi olarak seçilmesinin nedenleri: Ankara’yı ziyaret eden Mustafa Kemal Paşa'nın halkın büyük coşkusu ile karşılanmış olması İstanbul'dan gelen demiryolunun Ankara'da sona ermesi ve ulaşım olanaklarının o dönem için oldukça iyi olması Şehrin Batı cephesine yakın olması Anadolu'nun orta yerinde bulunduğu için çarpışma alanlarına eşit uzaklıkta bulunması.
l İstanbul'un işgal edilmesinin sonuçları: İstanbul'da ve oradaki yönetimde gerçekten bir umut kalmadığının anlaşılması İstanbul'dan Ankara'ya doğru ulusal kurtuluşu düşünen bir aydın göçünün başlaması Tek umut ışığının Mustafa Kemal ve çevresinden kaynaklandığının anlaşılması. Mustafa Kemal'in Meclisin toplanma yeriyle ilgili düşüncelerindeki haklılığın anlaşılması.
l Birinci Dönem TBMM meşruiyet kaynağını Ulustan almıştır.
l I.Dönem TBMM'nin özellikleri: Vekillerin milletvekilleri arasından ve doğrudan doğruya TBMM tarafından seçilmesi Yürütme gücünün doğrudan doğruya TBMM içinde olması. Her vekilin kendisini seçen TBMM'ye karşı sorumlu olması. Ordu ve kolordu komutanlarının milletvekili olabilmesi.
l Birinci TBMM'nin yurtta ve dünyada otoritesini yaymak ve yeni bir varlık olduğunu kanıtlamak amacıyla attığı adımlar: İstanbul Hükümeti ile her türlü ilişkisini kestiğini duyurması Hıyanet-i Vataniyye Kanununu çıkararak vatana ihanet suçu ve cezasının belirlenmesi. Dünyadaki parlamentolara bir yazı gönderilerek yeni doğan siyasal varlığın tanınmasının istenmesi. Rusya'da yeni kurulan rejimin hükümeti ile ilişkiler kurulması için girişimlere başlanılması
l Yunanlıların İstanbul'u işgal edememesinin nedeni İstanbul'un Anlaşma Devletlerince 16 Mart 1920'de işgal edilmiş olmasıdır.
l Sevr Antlaşması ile ilgili bir değerlendirme yapıldığında şu sonuçlara ulaşılır: Osmanlı Devleti’nin İstanbul üzerindeki egemenliğinin sona erdiği. Ege Bölgesi'nin yönetiminin Yunanistan'ın eline geçtiği Güneydoğu Anadolu'nun bir bölümünün özerkleşip Anlaşma Devletleri denetimi altına girdiği Azınlıkların Türklerden daha fazla haklara sahip olduğu
l 22 Haziran 1920'de başlayan Yunan saldırısında Batı cephesinin açılmış olmasının TBMM'nin kuruluşunu ve amaçları bazı devletlere bildirmesinin Ulusal ordunun kurulmasının TBMM'nin San Remo kararlarını kabul etmeyeceğini belirtmesinin etkisi vardır.
l Gümrü Barış Anlaşmasının sonuçları: Ermenilerin Sevr Antlaşmasını tanımayarak bu anlaşma ile kendilerine verilmek istenen paydan vazgeçmesi. Ermeni sorunu denilen yapay konunun kapanmış olması. TBMM'nin devletler arası alanda varlığının ilk kez kanıtlanması Uluslararası bir anlaşmada Türklüğün ilk kez vurgulanmış olması
l I.İnönü Zaferinin sonuçları: TBMM Hükümeti'nin otoritesinin ve saygınlığının artması. Anlaşma Devletleri arasındaki çekişmelerinin açığa çıkması. Fransız ve İtalyanların Yeni Türk Devletini görüşülmesi gereken bir siyasal varlık olarak kabul etmeye başlaması. İngiliz kamuoyunda TBMM ile anlaşmak ve pazarlık etmek eğiliminin ortaya çıkması.
l Tekalif-i Milliye Emirlerinin kapsamı: Her ailenin orduya çamaşır çorap ve çarık vermek zorunda olması. Teknik elemanların ordu hizmetine alınması. Halkın elindeki silah ve cephanelerin yetkililere teslim edilmesi. Öküz ve at arabalarının yüzde onunun ordu hizmetine verilmesi.
l Tarafların Mudanya Ateşkesi ile üzerinde anlaştıkları noktalar: Doğu Trakya'nın ateşkesin imzalanmasından sonra on beş gün içinde boşaltılması. Meriç'in batısında güvenliği sağlamak amacıyla Anlaşma Devletlerince bir miktar asker bulundurulması. Barış sağlanıncaya kadar TBMM Hükümetinin sekiz
bin jandarma erini Doğu Trakya'da tutabilmesi Doğu Trakya'da boşaltılan yerlerin ilk önce Anlaşma Devletlerinin temsilcilerine daha sonra da Türk memurlarına bırakılması
l TBMM Hükümeti'nin Lozan'a gidecek olan Temsilciler Kurulu'na verdiği yönerge ile kesinlikle ödün verilmemesini istediği iki konu: Ermeni yurdu ve Kapitülasyonlar
l Lozan Antlaşmasının kapsamı: Kapitülasyonların her türlü sonuçları ile birlikte kaldırılması. Azınlıkların Türk uyruklu sayılması. Devlet borçlarının ödenmesi üzerinde her türlü yabancı gözetim ve denetime son verilmesi. Musul sorununun ikili görüşmelere bırakılması.
l TBMM'ni olağanüstü yetkilere sahip bir meclis olmaktan çıkaran düzenleme 1924 Anayasasıdır.
l Yeni Türk Devletinin ilk siyasal partisi Cumhuriyet Halk Fırkasıdır. 2.parti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası 3.parti Serbest Cumhuriyet Fırkasıdır.
l Türkiye Cumhuriyeti'nin 1950-1960 döneminin özellikleri:
Bazı kesimleri memnun etmek amacıyla devrimden ödün verilmesi.
Oy toplamak uğrunda gereksiz fabrikaların açılması. Hesapsız bir ithalat rejimi ile maddi sıkıntıların doğması. Anayasa dilinin değiştirilmesi.
l Montrö Sözleşmesinin hükümleri: Savaşta Türkiye tarafsız ise savaşanların savaş gemilerinin Boğazlardan geçememesi. Türkiye'nin savaşa girerse ya da yakın bir savaş tehlikesi ile karşılaşması halinde Boğazları dilediğine açıp kapatmada özgür olması. Boğazlarda Türkiye'nin savunma hakkının kesin olarak tanınması. Ticaret gemilerinin geçişlerinin serbest olması.
l Atatürk'ün Türk Devrimi'ni gerçekleştirirken Ulusal Egemenliği en önde tutmasını sağlayan temel neden devrimin doğrudan doğruya ulusça yapıldığını ulusun malı olduğunu vurgulamaktır.
l Atatürk ilkelerine esas olan inkılapların sağlam tutarlı ve kalıcı niteliklerde olmasının temel nedeni evrensel boyutlu ve tarihi gerçeklere dayanmasıdır.
l Osmanlı Devletinde ilk Eğitim Bakanlığı1847 yılında Tanzimat devrinde kurulmuş ve ilk Türk gazetesi çıkarılmıştır.
l Yeni Türk Devletinin ekonomik alandaki yenileşme çabaları: 1924 te iş bankasının kurulması 1 temmuz 1926 da kabotaj hakkının tanınması Teşvik-i Sanayi Kanununun 1926 da kabul edilmesiAnadolu Demiryollarının satın alınması.
l Devletçi bir model Türkiye Cumhuriyetinde 1929 yılından sonra izlenen ekonomik politikayı en iyi tanımlar.
l 1930 yılından sonra gerçekleştirilen inkılaplar: 1934te kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi 1933 te üniversite reformu 5 Şubat 1937 de anayasaya 6 Atatürk ilkesinin girmesi 12 Nisan 1931 de Türk Tarih Kurumunun kurulması.
l Aşar vergisinin kaldırılması Cumhuriyet döneminde ekonomik alanda yapılan yeniliklerden biridir.
l Yeni Türk Devletinin yazı devrimi yapması için gösterebileceği gerekçeler: Arap alfabesinin zor okunması Arap alfabesindeki ünlü sayısının Türkçe için yetersiz olması Arap alfabesinin bazı ünsüzlerinin Türk dili için gereksiz olması Arap alfabesinin Türkçe’nin ses ve kelime yapısına uymaması.
l Mustafa Kemal Paşanın dış politikada belirlediği hedefler: Osmanlı devletinin uluslar arası varlığının silinmesi zafere erişince bir barış ortamı kurup yaşatılması uluslarar arası alanda tek Türk varlığı olarak yeni devletin anılması Yabancı devletlerin yetkililerine Türk davasının anlatılmaya çalışılması.
l 1930 yılındaki Serbest Fırka denemesinin başarıya ulaşamamasının ortaya çıkardığı temel yurt gerçeği: Türk toplumunun henüz çok partili siyasal yaşama geçecek kültür düzeyine gelmediği.
l 5 Haziran 1925 te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılması Meclisin Takriri Sükun Kanunuyla Hükümete verdiği yetkinin sonuçlarından biridir.
l Amerika Cumhurbaşkanı Wilsonun ortaya attığı ilkeler 1.Dünya Savaşının sonuçlarında etkili olmuştur.
l 1 Eylül 1939 da 2.Dünya Savaşının çıkmasında rol oynayan temel neden 1938 yılından itibaren Almanya nın saldırgan siyasetinin artmasıdır.
l Cumhuriyetin ilanıyla yeni Türk Devletinde görülen gelişmelerden biri Güçler birliği ilkesinin kabul edilmesidir.
l Vatandaş egemenlik hakkını belli bir süre için kullanma yetkisini seçtiği temsilcilerine bırakır ve temsilcilerin kabul ettiği bazı yasalar da halkoyuna sunulur. Bu yöntem yarı doğrudan demokrasinin gereğidir.
l Atatürk'ün demokrasi tanımı ve anlayışı ile bağdaşanlar: Demokrasi fikirdir; bir kafa meselesidir. Herhalde bir mide meselesi değildir. Demokrasi bireysel olup vatandaşın egemenliğe insan sıfatıyla katılmasıdır. Demokrasi maddi refah meselesi değildir. Demokrasi tüm bireylerin aynı siyasal haklara sahip olmasıdır.
l Millet olgusunun öğeleri: Din birliği Tarih ve kültür birliği Irk birliği dil birliği
l 1924 te halifelik kaldırıldı ve tevhidi tedrisat kanunu kabul edildi. 1925 te tekke zaviye ve türbeler kapatıldı. 1926 da Türk medeni kanunu kabul edildi. 1928 de anayasadan laikliğe aykırı hükümler çıkarıldı. 1937 de 6 Atatürk İlkesi anayasaya alındı.
l Atatürk’ün devlet anlayışına göre TBMM'nin konumunu belirler: Ulusun doğrudan doğruya kendi iradesi ile kurduğu ulusun altında her zaman değiştirilebilen ulusal iradenin aracıdır.
l Laik devletin en belirgin özelliklerinden biri din ve vicdan özgürlüğünün sınırlarının geniş olmasıdır.
l Laiklik ilkesini temel alan inkılaplar: Türk medeni kanununun kabulü halifeliğin kaldırılması tevhidi tedrisat kanununun kabulü Şer'iyye bakanlığının kaldırılması.
l Türk inkılabının niteliklerinden biri yeniliklere açık olmasıdır.
l Tutsak ulusların bağımsızlık savaşı için yüreklenmesi Türk devriminin dünyadaki etkilerinden biridir.
l Atatürk ilkelerinden Milliyetçilik ilkesi diğerlerinin geliştirilmesinde ve sürdürülmesinde temel ilkedir.
l Türk inkılabını korumanın yolları: İnkılabı yapanlar ve yürütenlerce durmadan kökleştirilmesi İnkılabın getirdiklerinin her kesime anlatılması İnkılaba karşı olanların aydınlatılması Rejimi korumak için sert tedbirlere başvurulması.
l Türkiye 1952 yılında dünyada yerini almak için Kuzey Atlantik Paktına girmiştir. ( NATO'ya girmiştir. )
l İhtilal inkılabın ön aşamasıdır.
l 23 Aralık 1876 tarihli anayasanın özellikleri: Yargı güvenliğinin kesin olmaması. Yurttaşların siyasi parti kurma ve toplantı özgürlüklerinin olmaması. Anayasayı değiştirme ve kaldırma hakkının padişahta olması. Egemenliğin Osmanlı ailesine ait olması.
l İttihat ve terakki cemiyetinin özellikleri: Türk kadınına bazı haklar tanımanın yolunu açması. Özgürlük ve demokrasi isteği ile yola çıkıp parti diktatörlüğü kurması. Ulusal bir burjuvazi yaratmaya çalışması. Her türlü yeniliği Türkçülüğün ışığı altında yapmak istemesi.
l Doğu illerinin temsilcilerinden oluşan bir kongrenin Erzurum’da yapılmasının yararları: Erzurum’da elde edilecek başarının Sivas’ta toplanması planlanan kongreye büyük moral olacağı düşüncesi. Erzurum ile birlikte önemli bazı Doğu illerinin henüz işgal edilmemiş olması. Yurttaki tek derli toplu askeri gücün Erzurum’da bulunması dolayısıyla burada bütün yurda örnek olacak bir örgütlenme modelinin kurulabilecek olması.Kongre sonucu oluşacak örgütün Ermeni saldırıları karşısında savunma için 15. kolorduya daha çabuk yardım sağlayabilecek olması.
l Osmanlı Parlamentosunun hiçbir zaman doğrudan doğruya ulusun sahip olduğu bir egemenlik anlayışını yansıtmamış olmasının temel nedeni egemenlik hakkının halka verilmemiş olmasıdır.
l Sevr Antlaşması ile ilgili değerlendirme yapıldığında ulaşılabilecek sonuçlar: Güneydoğu Anadolu’nun bir bölümünde Anlaşma Devletleri denetiminde yeni
devletler kurulacağı. Osmanlı Devletinin İstanbul üzerindeki egemenliğinin sona erdiği. Ege Bölgesinin yönetiminin Yunanistan’ın eline geçtiği. Azınlıkların Türklerden daha fazla haklara sahip olduğu.
l 23 Şubat 1921 tarihinde toplanan Londra Konferansından sonra ortaya çıkan durumlardan biri TBMM Hükümetinin varlığının kabul edilmesidir.
l Lozan Antlaşması ile İmroz Bozcaada ve Tavşan Adası dışındaki Ege adalarının geri alınamamasının nedeni Ege adalarının Balkan savaşlarında yitirilmiş olmasıdır.
l 1923 yılı Ekim ayında ortaya çıkan hükümet bunalımının nedenlerinden biri hükümet üyelerinin tek tek meclisten seçilmesidir.
l Kültür gelişmesinde en önemli etken toplumsal etkileşimin olmasıdır.
l Birleşmiş Milletler Örgütünün kabul ettiği İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini tanıma konusunda çekimser kalan ülkeler: Sovyetler Birliği Beyaz Rusya Çekoslovakya Yugoslavya Ukrayna Polonya Suudi Arabistan Güney Afrika. (8 çekimser 48 kabul)
l Mecellenin özellikleri: Kişilik aile ve mirasla ilgili konuları içermemesi. Eşya-kişi ilişkilerine çok az yer verilmesi. Daha çok borç ilişkilerini düzenlemiş olması. Hanefi hukukunun kurallarına göre düzenlenmiş olması.
l 1926 yılında çıkarılan Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun temel amacı eğitim kurumlarının yeni bir düzene sokulmasıdır.
l Türk tarihinde planlı ekonomi dönemi ilk kez 1934 yılında başlamıştır.
l Atatürk'ün demokrasi ile ilgili düşünceleri:
Demokrasi ekonomik bir geçim kaynağı değildir.
Demokrasi siyasal özgürlüğü sağlayan bir sistemdir.
Demokrasi vatandaşın egemenliğe katılmasıdır.
Demokrasi bütün bireylerin aynı haklara sahip
olmasıdır.